Opowiedz nam, moja Ojczyzno,
Jak matka dzieciom ciekawym,
O latach znaczonych blizną,
Na wiekach chwały i sławy.
(...) Wytłumacz nam, tak jak umiesz,
Skąd czerwień i biel sztandarów,
niech ludzie żyją tu w dumie,
Że taki wydał ich naród.
(…) Jakie były ojczyzny losu koleje,
jakie Polska przeżyła dzieje,
jak bardzo pragnęła wolności,
niech Wam pokaże podróż do przeszłości.
STACJA: NIEWOLA
Jest rok 1772. Prusy, Rosja i Austria sięgają po polskie ziemie w chwili, gdy Rzeczpospolita jest osłabiona, nie ma wielkiej armii, nie może się bronić. Nie pomaga opór garstki posłów na sejm rozbiorowy z Rejtanem na czele. Tracimy znaczną część Pomorza, Małopolski i terenów położonych na wschodzie.
A jednak znajdują się w kraju oświeceni patrioci, którzy podejmą próby naprawy Rzeczpospolitej w ramach Sejmu Czteroletniego. Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic i inni pragną podtrzymać w Polakach nadzieję na przyszłość.
Na nic się jednak zdały starania patriotów. Prusy i Rosja dokonały w roku 1793 drugiego rozbioru Polski. Okroiły jej terytorium o Toruń, Gdańsk, Wiekopolskę i Mazowsze. Dwa lata później w roku 1795 Rzeczpospolita została rozgrabiona ostatecznie – zniknęła z map Europy na 123 lata. Kraju więc nie było, ale naród pozostał!
STACJA: POWSTANIA
W 1794 r. w serca Polaków wstąpiła otucha – na krakowskim rynku stawił się Tadeusz Kościuszko, który ogłosił powstańczą walkę o przywrócenie wolności ojczyźnie. Sam jako naczelnik złożył przysięgę na wierność Polsce i narodowi. Niestety, nie udało się pokonać wrogów mimo zaangażowania w walkę całego społeczeństwa. Odwaga Tadeusza Kościuszki, Józefa Bema, szewca Jana Kilińskiego czy chłopa Bartosza Głowackiego rozpalała jednak i wyobraźnię, i serca organizatorów następnych zrywów narodowych.
W roku 1831 wybuchło w Warszawie powstanie listopadowe, a w 1864 styczniowe. Oba zakończyły się klęskami, ale ukazały męstwo i determinację Polaków znanych, takich jak gen. Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki, Józef Poniatowski czy Piotr Wysocki, jak i tych bezimiennych.
Wielu patriotów musiało opuścić kraj ojczysty opanowany przez zaborców, którzy prześladowali Polaków, np. wywożąc ich na Sybir, gdzie wycieńczał ich głód, mróz i tęsknota.
Inni przystąpili do Napoleona – cesarza Francuzów – i w Legionach Polskich walczyli o swoją ojczyznę. To tu powstał nasz hymn narodowy znany wówczas jako pieśń legionistów. Już wtedy mazur dodawał Polakom odwagi, koił tęsknotę i budził nadzieję.
STACJA: I WOJNA ŚWIATOWA
Wiara w lepszy los zagrzewała Polaków ze wszystkich zaborów do walki o Polskę na frontach I wojny światowej. W 1914 roku Józef Piłsudski zaczyna tworzyć Legiony Polskie, miejscem powołania oddziałów polskich staje się też Francja, w której powstawała pod dowództwem generała Józefa Hallera - Armia Polska, zwana Błękitną.
Odwaga, męstwo i upór Polaków zaowocowały w końcu dotarciem do stacji Wolność! 11 listopada 1918 roku odzyskaliśmy niepodległość, a Rzeczpospolita powróciła na mapę Europy. Józef Piłsudski podjął trudne dzieło odbudowy państwowości polskiej. Polacy znaleźli się we własnym domu!
STACJA: WOLNOŚĆ
W historii Polski, tak się składa,
Był kiedyś ponad wiek niewoli;
Jedenastego listopada
Nasz kraj z niewoli się wyzwolił.
I wtedy myśl powstała taka,
By przez szacunek dla przeszłości,
Ten dzień na zawsze dla Polaka,
pozostał Dniem Niepodległości.
Więcej zdjęć w GALERII ZDJĘĆ.
Anna Witkowska
